Daltononderwijs en Helen Parkhurst

Het Daltonconcept vindt zijn oorsprong in de ideeën van de Amerikaanse Helen Parkhurst (1887-1973). Zij begon haar loopbaan als onderwijzeres in een school met veertig kinderen, verdeeld over acht leerjaren, in één klaslokaal. Normaal lesgeven was onmogelijk. Zij koos voor een aanpak waarbij zij kinderen zoveel mogelijk aan zelfstudie liet toekomen. Zij overlegde met elke leerling wat zijn eigen verantwoordelijkheid zou kunnen zijn.

De afspraken legde zij vast in een contract, ook wel taak genoemd. In het Engels heette het ‘assignment’. De kinderen beloofden dan dat zij aan hun taak zouden werken en die op tijd af zouden hebben. Helen Parkhurst deed de toezegging dat zij kinderen hulp zou bieden wanneer dit noodzakelijk was. In eerste instantie ging het haar om praktische oplossingen om het onderwijseffect te verhogen.

Later zijn haar ideeën toegepast in de State High School in Dalton (VS). Naar deze plaats is het Daltononderwijs genoemd. 

Daltoncertificaat verlengd met 5 jaar

Op maandag 6 november 2017 heeft de Bergse Zonnebloem bezoek gehad van de visitatiecommissie van de Nederlandse Dalton Vereniging. Het team van onze school heeft uitgekeken naar dit bezoek. De afgelopen twee jaar hebben we na terugkeer in ons schoolgebouw aan de Elektroweg en met een groeiend team hard gewerkt om vooral het eigenaarschap van leerlingen en leerkrachten tot bloei te laten komen. Het visitatierapport is binnenkort te lezen op de website.

Uit het visitatierapport:

Het visitatieteam heeft vandaag een school bezocht waar een grote betrokkenheid van leerlingen, ouders, leerkrachten, interne begeleiders, daltoncoördinatoren en  directie te zien was. Een jong team, met een goede mix van mannen en vrouwen, om jaloers op te zijn. Een team dat hard werkt vanuit de daltonvisie. De open en respectvolle houding creëert een prettige sfeer in de school, zodat een ieder (van ouder, tot leerling en leerkracht) zich welkom voelt. Dat is de allerbelangrijkste basis om het daltononderwijs vorm te geven en te ontwikkelen.

Daltononderwijs: van drie principes naar vijf kernwaarden

Onderwijs en dus ook daltononderwijs op De Bergse Zonnebloem is constant in ontwikkeling. De veranderingen op het gebied van ontwikkelingspsychologie en didactische en maatschappelijke inzichten hebben in 2012 geleid tot een kritische bezinning op de daltonuitgangspunten. Hieruit zijn vijf nieuwe kernwaarden ontwikkeld:

• Verantwoordelijkheid

• Zelfstandigheid

• Samenwerken

• Effectiviteit

• Reflectie

Deze vijf uitgangspunten hebben als doel leer- en leefklimaat op elkaar af te stemmen. Ze geven geen strak voorschrift hoe een school moet werken. Ze geven alleen richting en dat betekent dat elke school er anders uitziet. Iedere school werkt vanuit deze principes op een manier die bij hun eigen school past. Dalton is een manier van omgaan met elkaar, het is een dynamisch proces. 

Verantwoordelijkheid

Verantwoordelijkheid dragen kan alleen maar als je ook verantwoordelijkheid krijgt. Wij geven daarom de leerlingen de verantwoordelijkheid voor hun omgeving, hun eigen gedrag en de omgang met elkaar. Zo dragen wij er samen zorg voor dat iedereen zich op school veilig voelt en in zijn/haar waarde wordt gelaten.

Wij geven de leerlingen ook verantwoordelijkheid voor hun eigen taakblad. Dit is werk voor een week dat de leerlingen naar eigen keuze kunnen indelen. In de taak zitten allerlei opdrachten op het gebied van o.a. taal, rekenen, wereldverkenning, informatieverwerking en expressie. Het zijn vooral opdrachten die de kinderen zonder uitleg kunnen uitvoeren. Alleen staat vast dat al het werk binnen een week klaar is.

Voor het kind is het omgaan met deze keuzes een proces dat moet groeien. De school zal in een geleidelijk tempo het kind vertrouwd moeten maken met dat principe en daaraan inhoud moeten geven. De spelende kleuter en de leerling uit groep 8 zullen, elk op hun manier, die verantwoordelijkheid moeten ervaren.

Zelfstandigheid

Het uitgangspunt dat ieder mens leergierig is, staat centraal. De mate van leergierigheid wordt mede bepaald door het competentiegevoel, dat het duidelijkst kan worden omschreven met de woorden: ‘Ja, nu kan ik het zelf!’ 
We willen door de wijze waarop met elkaar wordt omgegaan, de leeromgeving is ingericht en het aangeboden onderwijs dat positieve gevoel vergroten. 

Samenwerken

Het samenwerken is een belangrijke vaardigheid, die alle leerlingen en leerkrachten zich eigen moeten maken. Dat lukt het best, als er sprake is van respect voor de ander. Een geslaagde samenwerking draagt immers bij tot een wederzijds gevoel van welbehagen, waardoor leerlingen met een positieve werkhouding hun taak tegemoet treden. Hierdoor wordt de kans van slagen groter. Een goed resultaat bevordert het competentiegevoel en zo is de cirkel weer rond.



Op de Bergse Zonnebloem wordt veel aandacht besteed aan het spelen en werken in groepjes. Meestal gaat het om leerlingen uit dezelfde klas die samen een opdracht uitvoeren, maar ook gebeurt het dat leerlingen van verschillende leeftijden samenwerken. Al doende leren de leerlingen te luisteren naar elkaar en respect te hebben voor elkaar.

Effectiviteit

Om te voorkomen dat leerlingen te veel stilzit- en luisteronderwijs krijgen, maar juist in staat gesteld worden om verantwoordelijkheid te krijgen voor hun taakwerk, werken wij op school met het begrip 'taaktijd'. Dit is de hoeveelheid tijd die leerlingen krijgen om zelf hun werk te plannen, uit te voeren en te evalueren/reflecteren. De basisinstructies zijn kort en bondig. Voor wie het nodig is, is er een uitgebreidere instructie. Door leerlingen te leren plannen, worden ze en gaan ze bewuster om met hun taaktijd. De leerkracht begeleidt de leerling met het plannen van de taken.

Reflectie

Leerlingen geven op hun taakblad of op het taakbord (gr 1/2) door middel van het inkleuren of plaatsen van een smiley aan hoe zij het maken van de taak hebben beleefd. Een lachende smiley geeft bijvoorbeeld aan dat de taak goed gedaan is, leuk was of leerzaam. In reflectiegesprekken tussen leerkracht/ leerling en leerlingen onderling worden de bevindingen besproken.

Voor meer informatie over Dalton klikt u hier naar de site van de Nederlands Daltonvereniging.